Nie mamy planety B – możemy powtórzyć tytuł głośnej książki profesora Mike’a Bernersa – Lee. Ziemia nie należy tylko do nas, ale i do naszych dzieci. Aby była spokojnym i bezpiecznym domem także dla przyszłych pokoleń, musimy zacząć działać jak najszybciej. W obliczu coraz powszechniejszych ekstremalnych zjawisk pogodowych oraz odczytów temperatury, które rokrocznie biją historyczne rekordy1, nie ma wątpliwości, że globalne ocieplenie i kryzys klimatyczny stanowią dziś jedno z największych wyzwań dla całego świata.
Ostatnia dekada była gorętsza niż jakikolwiek inny okres w ciągu ostatnich 125 tysięcy lat, co w głównej mierze można przypisać zwiększonej emisji gazów cieplarnianych (GHG) – głównie dwutlenku węgla, metanu i podtlenku azotu – uwalnianych głównie ze spalania węgla, ropy i gazu. Z jednej strony to właśnie paliwa kopalne napędzały postęp gospodarczy w gospodarce światowej, jednocześnie zwiększyły również stężenie CO2 w atmosferze, powodując globalne ocieplenie. Efektem tego są ekstremalne zjawiska pogodowe: susze, podnoszenie się poziomu mórz, gwałtowne powodzie i pożary lasów, które spowodowały szkody materialne i poważne przesiedlenia w obrębie społeczności – a wszystko to z coraz większą częstotliwością.
Ambitne cele klimatyczne
Badania naukowe wskazują, że aby ograniczyć globalne ocieplenie do 1,5 °C, musimy do 2030 r. zmniejszyć globalne emisje o 43% w porównaniu z poziomami z 2019 r. 2 Ścieżkę do osiągnięcia neutralności klimatycznej europejskiej gospodarki, w tym do zerowej emisyjności UE do 2050 roku, wyznaczają Porozumienie Paryskie i Europejski Zielony Ład. Na szczeblu ONZ z kolei podczas ostatniego szczytu COP 28 w Dubaju przedstawiciele 154 krajów zawarli porozumienie, w którym zgodzili się pracować nad potrojeniem mocy instalacji OZE na świecie i znaczącym ograniczeniem emisji metanu do 2030 r oraz osiągnięciem zerowej emisji dwutlenku węgla netto do 2050 r. O tym, czy te ambitne cele zostaną zrealizowane, czy też pozostaną wyłącznie w sferze deklaracji, zdecyduje m.in. finansowanie. Będzie to wymagało nie tylko kroku, ale wręcz skoku milowego w inwestycjach na rzecz klimatu oraz wielostronnej współpracy międzynarodowej Północy i Południa.
Czy rynki kapitałowe uratują planetę?
520 miliardów euro rocznie – na tyle szacowana jest wartość inwestycji niezbędnych do zrealizowania do 2030 r., by wdrożyć założenia Europejskiego Zielonego Ładu. Oprócz tego Europa potrzebuje około 92 miliardy rocznie na dodatkowe inwestycje mające na celu zwiększenie zdolności UE do produkcji technologii zeroemisyjnych3. Realizacja tych założeń wymaga przekierowania przepływów kapitału w kierunku zrównoważonych inwestycji. Już wdrożone, jak i kształtujące się wymogi regulacyjne oraz wytyczne dla europejskiego sektora finansowego w zakresie ESG wywierają presję na sektor finansowy, który odgrywa kluczową rolę w finansowaniu zielonej transformacji.
Zielona transformacja – odpowiedzialnie i z rozwagą
Jak wygląda zielona transformacja z perspektywy instytucji finansowych? Aby odpowiedzieć na to pytanie, z pewnością pomocne będzie spojrzenie na makroekonomiczny wymiar transformacji – zwłaszcza że Europa musi znaleźć odpowiedni balans między realizacją celów związanych z neutralnością klimatyczną a zachowaniem konkurencyjności gospodarki, zrównoważonym rozwojem społecznym oraz dyscypliną budżetową4. Mówiąc o finansowaniu transformacji, musimy bowiem pamiętać, że założeniem Europejskiego Zielonego Ładu nie jest produkować mniej czy zrezygnować z rozwoju przemysłu, ale tak przeorganizować biznes, by ograniczyć jego emisyjność przy jednoczesnym wzroście innowacyjności i konkurencyjności. Jak wynika z badania the Future od ESG Investing, czynniki ESG dotyczą wszystkich inwestycji, nie tylko tych zorientowanych na branże związane z czystą energią czy ochroną środowiska i zasobów wodnych. Musimy więc poszerzyć nasze spojrzenie na zrównoważone inwestowanie, ponieważ istnieje wiele możliwości zwiększenia zwrotu z inwestycji w sektorach tradycyjnych, które nie są tradycyjnie kojarzone ze zrównoważonym rozwojem, ale poprzez wdrażanie nowych technologii i modernizację infrastruktury, mogą one znacząco zmniejszyć negatywny wpływ na środowisko, wspierając jednocześnie globalne cele klimatyczne.
Beneficjenci transformacji
Patrząc na proces transformacji w ten sposób, jesteśmy w stanie skoncentrować się nie tylko na jej wyzwaniach, ale na tym, jak stać się beneficjentem transformacji. W tym miejscu pojawia się pytanie o to, jak sfinansować zieloną transformację bez negatywnego wpływu na rozwój gospodarczy i wzrost zatrudnienia. Stopniowe odchodzenie od paliw kopalnych i innych źródeł emisji dwutlenku węgla wymaga znacznych dostosowań technologicznych w infrastrukturze, energetyce i produkcji rolnej w czasie, gdy w wielu częściach świata nadal istnieją duże luki rozwojowe. Realokacja środków między sektorami, zawodami i lokalizacjami oznacza daleko idące konsekwencje społeczne, np. pracownicy tradycyjnych sektorów będą musieli zmienić pracę, co często wiąże się z koniecznością zbudowania nowych umiejętności. A to tylko jedno z wielu wyzwań. Jak ujawnia badanie przeprowadzone przez Bloomberg, podczas gdy obecnie świat koncentruje się na czynnikach środowiskowych, do 2030 r. kluczową wartość dla interesariuszy i akcjonariuszy będą wnosić czynniki, które pozwolą ocenić wpływ firmy na klientów, pracowników, społeczności lokalne, a więc te elementy, które w ESG kryją się pod literą “S”[1].
Musimy zatem skupić się na tym, jak zapewnić środki na zieloną transformację, jednocześnie zwracając uwagę na aspekty społeczne i makroekonomiczne. Jako uczestnicy rynku finansowego prowadzimy dialog na temat tego, jak zapewnić zrównoważone finansowanie, a także tego, jak zmieniają się strategia i role funduszy inwestycyjnych.
Ewa Małyszko, prezes zarządu PFR TFI
Menedżerka z ponad dwudziestoletnim doświadczeniem na rynku finansowym. Współautorka projektu PPK. Aktywnie uczestniczyła w opracowaniu założeń dla indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego. Jedna z 25 najbardziej zasłużonych osób dla rozwoju rynku kapitałowego w Polsce wg gazety „Parkiet”.
