Zielona transformacja stanowi wyzwanie dla całej światowej gospodarki. W przypadku naszego kraju wiąże się z koniecznością zrealizowania strategicznych inwestycji. Praktycznie żaden kraj ani żadna firma nie osiągnie ambitnych celów wyłącznie korzystając ze swoich własnych zasobów. Potrzebna jest szeroko zakrojona współpraca na wielu szczeblach. Aktywnie angażuje się w nią PFR TFI oraz cała Grupa Polskiego Funduszu Rozwoju.
Eksperci porównują często charakter i złożoność zielonej transformacji do wielkiej rewolucji przemysłowej, będącej czasem przełomowych zmian technologicznych. Stanowi ona proces globalny, stawiający przed państwami, organizacjami międzynarodowymi, ale też biznesem olbrzymie wyzwania finansowe, technologiczne i organizacyjne. Obejmują bardzo szeroki obszar działań, przede wszystkim stopniowe przechodzenie na odnawialne źródła energii i związaną z nimi infrastrukturę, rozwijanie zrównoważonych systemów transportu, obniżenie emisji Co2 i innych szkodliwych substancji w przemyśle, poprawę efektywności wykorzystania zasobów naturalnych poprzez recykling i zrównoważoną gospodarkę odpadami, a także wspieranie tworzenia zielonych technologii, produktów i usług – to podstawowe założenia Europejskiego Zielonego Ładu.
W Unii Europejskiej nakłady związane z transformacją energetyczną szacuje się na setki miliardów euro rocznie. W części krajów przyspieszy i wzmocni ona procesy realizowane od dłuższego czasu. Warto zaznaczyć w tym miejscu, że zielona transformacja stanowi nie tylko nasza odpowiedź na zmiany klimatyczne, lecz także stwarza istotne możliwości innowacyjnego rozwoju gospodarczego opartego na zrównoważonych technologiach. To podejście wspiera ochronę środowiska, jednocześnie generując potencjał wzrostu gospodarczego poprzez wykorzystanie nowoczesnych rozwiązań technologicznych, które mogą zrewolucjonizować sposób, w jaki działamy. Zrozumienie tych aspektów jest kluczowe dla skutecznego wzmocnienia konkurencyjności w dzisiejszym świecie.
W ciągu ostatnich trzech dekad Polska znacznie przyspieszyła rozwój gospodarczy. Aby kontynuować ten wzrost kluczowe jest wykorzystanie zielonej transformacji do stymulowania innowacyjności, wzmocnienia kapitału ludzkiego oraz poprawy efektywności. Oznacza to jednak radykalną zmianę i konieczność dokonania olbrzymich inwestycji. Tylko w ciągu najbliższych 6 lat powinniśmy wydać na ten cel około 600 mld zł, a według różnych analiz koszt transformacji do 2040 roku wyniesie od 1,5 do 1,6 bln złotych. Potrzeb tych nie pokryją w całości fundusze unijne – mówi Tomasz Orlik, członek zarządu PFR TFI.
Wehikuł zielonej zmiany
Bardzo ważną rolę w procesie zielonej transformacji odgrywają w Europie instytucje rozwoju np. Business France, brytyjski Innovate UK czy niemiecki KfW Bankengruppe. Choć różnią się strukturą i zakresem działania, stanowią istotne ogniwo w zakresie mobilizacji kapitału i zmniejszania ryzyka inwestycyjnego.
– Instytucje rozwoju mogą pełnić rolę katalizatora inwestycji, przyciągając kapitał prywatny i ułatwiając finansowanie projektów o wyższym ryzyku poprzez różne mechanizmy finasowania inwestycji, takie jak specjalistyczne fundusze inwestycyjne, gwarancje kredytowe i mechanizmy podziału ryzyka czy instrumenty dłużne – wyjaśnia Tomasz Orlik i dodaje: liczne badania, m.in. Banku Światowego, Europejskiego Banku Inwestycyjnego czy Konfederacji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu (UNCTAD) potwierdziły wręcz kluczową rolę instytucji rozwoju w wypełnianiu luk inwestycyjnych oraz promowaniu wzrostu gospodarczego, szczególnie w zakresie inwestycji infrastrukturalnych, rozwoju kapitału społecznego i ludzkiego. Dzięki swojej zdolności do mobilizacji kapitału, zarządzania ryzykiem oraz kreowania ram regulacyjnych i standardów ESG, mogą one efektywnie wspierać proces zielonej transformacji, łącząc interesy inwestorów, rządów i lokalnych społeczności.
Polska nie odbiega tu od europejskiej stawki i także ma własny system instytucji rozwoju, który tworzy Grupa Polskiego Funduszu Rozwoju. Strategicznym programem grupy w obszarze zielonej transformacji jest PFR Green Hub. W jego ramach PFR wspiera inwestycje w zakresie odnawialnych źródeł energii, w tym biogazownie rolnicze, instalacje fotowoltaiczne (PV), farmy wiatrowe, instalacje hybrydowe, zielony transport czy magazyny energii. PFR Green Hub dotyczy zarówno inwestycji bezpośrednich jak i pośrednich, a także projektów samorządowych oraz zielonego systemu innowacji. Elementem programu jest PFR Green Hub FoF, czyli fundusz funduszy, który skupia się na inwestycjach w fundusze venture capital i growth equity zainteresowane finansowaniem innowacyjnych projektów ClimateTech. Do tej pory wyniosły one blisko 250 mln złotych.
Efektywne źródła energii i nowoczesny transport miejski
Wiele z prośrodowiskowych przedsięwzięć realizowanych jest poprzez fundusze zarządzane przez PFR TFI. Jeden z nich to Fundusz Inwestycji Samorządowych, którego flagowym projektem – znanym coraz szerzej w całej Polsce – jest inwestycja zrealizowana przez spółkę „Dobra Energia dla Olsztyna”. W formule partnerstwa publiczno-prywatnego fundusz zainwestował w budowę jednej z najnowocześniejszych w Europie Środkowej instalacji termicznego przekształcania odpadów wraz z jednoczesnym odzyskiem energii elektrycznej i cieplnej w elektrowni kogeneracyjnej (ITPO) w wartości blisko 1 mld zł. Elektrociepłownia, wytwarzająca ciepło i energię elektryczną w skojarzeniu, ma pokrywać ponad 30% zapotrzebowania Olsztyna na ciepło.
– Inwestycja jest jedną z najbardziej ekologicznych instalacji przekształcania odpadów w Europie. Pozwoli przetworzyć 100 tysięcy ton odpadów nienadających się do recyklingu i zastąpić energię wytwarzaną przez wyeksploatowane instalacje węglowe energią wytworzoną zgodnie z gospodarką o obiegu zamkniętym. W efekcie nastąpi zmniejszenie nawet o połowę ilości węgla zużywanego do produkcji ciepła, a jednocześnie ograniczenie emisję szkodliwych zanieczyszczeń do atmosfery – powiedział Tomasz Orlik.
W formule Partnerstwa Publiczno-Prywatnego PFR Fundusz Inwestycji Samorządowych uczestniczy też w projekcie „Krakowski Szybki Tramwaj” – mającym zapewnić szybką sieć transportu zbiorowego łączącego zalety klasycznego tramwaju i metra. Projekt o strategicznym znaczeniu dla rozwoju miasta jest realizowany etapami, a w jego skład wchodzą bezkolizyjne torowiska tramwajowe (głównie nowe tunele) i torowiska wydzielone z zapewnionym bezwzględnym pierwszeństwem na skrzyżowaniach. Inwestycja wpisuje się w realizację celów nie tylko środowiskowych, ale i społecznych. Umożliwi wzrost mobilności mieszkańców poprzez rozwój transportu publicznego, a ponadto wpłynie na redukcję emisji gazów cieplarnianych. Nastąpi to dzięki zastąpieniu linii samochodowych i autobusowych transportem tramwajowym zasilanym energią elektryczną ze źródeł odnawialnych.
ESG napędza inwestycje zagraniczne. Polskie firmy mogą wykorzystać ten trend
Dekarbonizacja działalności zarówno przedsiębiorstw, jak i pozostałych elementów światowych gospodarek pozostaje jednym z najważniejszych trendów na rynku bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Znaczenie tego trendu podkreśla m.in. raport “Kierunek: Wschód. Aktualne trendy i atrakcyjne kierunki ekspansji zagranicznej w obliczu zawirowań geopolitycznych, opracowany przez PFR TFI i PwC Polska we współpracy z KUKE. Potwierdzają to także dane z rynku. Patrząc na raporty sektorowe, np. FDI Markets, widzimy, że w pierwszej połowie tego roku sektor odnawialnych źródeł energii przyciągnął globalnie największe nakłady na inwestycje zagraniczne typu greenfield. W zestawieniu 10 największych sektorów BIZ, energetyka odnawialna była niekwestionowanym numerem jeden – zagraniczni inwestorzy ogłosili w sektorze inwestycje o wartości 138 mld dolarów. Około połowę z tej kwoty inwestorzy przeznaczyli na projekty związane z zielonym wodorem i czystymi technologiami, które dotąd nie zostały wdrożone na skalę komercyjną. Znaczący udział w ramach sektora OZE odnotowały też projekty związane z energetyką słoneczną (38,7 mld dol.) i wiatrową (27,5 mld dol.)[1]. Jak informował niedawno Polski Instytut Ekonomiczny, powołując się na dane UNCTAD, najwięcej polskich inwestycji zagranicznych typu greenfield (42 proc. łącznych nakładów kapitałowych) dotyczy sektora OZE[2]. Wśród liderów w tym obszarze znajdują się dwie polskie spółki: Respect Energy, z inwestycjami o wartości 499 mln USD (projekty OZE w Czarnogórze – produkcja amoniaku i wodoru, elektrownia wiatrowa, solarna oraz magazynowanie energii, a także morska farma wiatrowa w Estonii) oraz Hynfra, która zainwestowała 414 mln USD w fabrykę zielonego amoniaku w Jordanii.
Inwestycje w projekty związane z transformacją energetyczną ma na swoim koncie Fundusz Ekspansji Zagranicznej, zarządzany przez PFR TFI. Od 2017 r. współinwestuje na rynkach międzynarodowych z polską grupą Elemental Holding, będącą jednym z czołowych na świecie producentów strategicznych surowców dla gospodarki, pozyskiwanych w sposób zrównoważony i przyjazny dla środowiska poprzez przetwarzanie m.in. zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, katalizatorów samochodowych, obwodów drukowanych i złomu metali nieżelaznych. Elemental Holding jest jedną z 18 europejskich firm zgłoszonych przez Komisję Europejską w ramach Europejskiej Polityki Przemysłowej, której celem jest stworzenie zrównoważonego łańcucha wartości mobilności w UE.
Dostarczając Grupie Elemental finansowanie na inwestycje w USA, Niemczech i na Litwie, Fundusz Ekspansji Zagranicznej umożliwił realizację przez nią długofalowej strategii budowania pozycji globalnego lidera w sektorze urban mining w strategicznych segmentach green metals i recyklingu katalizatorów, elektroniki oraz w bardzo perspektywicznym obszarze e-mobility. W sumie Fundusz Ekspansji Zagranicznej i Elemental Holding zrealizowali wspólnie 5 transakcji, a w ubiegłym roku sfinalizowali wspólne projekty inwestycyjne w Niemczech i w USA.
Dzięki współpracy z funduszem Ekspansji Zagranicznej Elemental Holding przyspieszył proces ekspansji na międzynarodowe rynki. Obecnie spółki Grupy działają na 3 kontynentach w 35 krajach. W firmę zainwestował też Polski Fundusz Rozwoju w ramach strategicznego programu PFR Green Hub. Celem inwestycji dokonanej wspólnie z Międzynarodową Korporacją Finansową IFC oraz Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju jest dalszy rozwój firmy, w tym budowa przez Elemental Holding pierwszego w UE kompleksowego zakładu recyklingu akumulatorów samochodowych. Powstanie on w Zawierciu i zostanie zaprojektowany do recyklingu akumulatorów litowo-jonowych z pojazdów elektrycznych, a także innych odpadów zawierajacych metale szlachetne. W ramach projektu opracowana zostanie dedykowana technologia we współpracy z czołowymi polskimi uczelniami technologicznymi z Wrocławia i Gliwic, a także Siecią Badawczą Łukasiewicz – Instytutem Metali Nieżelaznych i wiodącymi światowymi dostawcami zaawansowanego sprzętu produkcyjnego.
Słowem podsumowania
Na horyzoncie dekada kluczowych przemian, które będą kształtować oblicze światowej gospodarki. Europa stawia ambitny cel: osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. To kluczowy moment, w którym możemy wspólnie kreować świat, w którym pragniemy żyć. Współpraca instytucji rozwoju z sektorem prywatnym jest niezbędna do wzmocnienia konkurencyjności oraz stymulowania innowacji w Polsce.
[1] The 1H2024 investment matrix | fDi Intelligence – Your source for foreign direct investment information – fDiIntelligence.com
[2] Ekspansja polskiego kapitału za granicą. Prym wiodą inwestycje w OZE (300gospodarka.pl)
