Analizując strategie zrównoważonego rozwoju, najczęściej koncentrujemy się na czynnikach środowiskowych i społecznych. Elementem często pomijanym, choć nie mniej ważnym jest ład korporacyjny (governance), który w skrócie ESG kryje się pod literą “G”.
Ład korporacyjny działa jak „kręgosłup” dla pozostałych filarów ESG, zapewniając strukturę zarządzania, która umożliwia osiąganie celów środowiskowych i społecznych w sposób trwały i systemowy. Jest on fundamentem, na którym można zbudować skuteczną i trwałą strategię na rzecz środowiska i społeczności. Potwierdzają to badania przeprowadzone przez S&P Global, które wykazały, że firmy, które plasują się poniżej średniej, jeśli chodzi o integrację ładu korporacyjnego, są bardziej podatne na ryzyka wynikające z niewłaściwych praktyk zarządczych[1]. Innymi słowy: solidny governance pozwala działać bardziej odpowiedzialnie i świadomie, co w efekcie przekłada się na budowanie wartości dla akcjonariuszy i interesariuszy w długim terminie.
Governance, czyli…
Ramy prawne i etyczne funkcjonujące w danej organizacji – tak w największym skrócie można by zdefiniować pojęcie ładu korporacyjnego. Umożliwia on i wzmacnia zachowanie transparentności w procesach podejmowania decyzji inwestycyjnych, jak też funkcjonowania spraw korporacyjnych, w tym struktury zarządu oraz podziału uprawnień pomiędzy jego członkami, praw i obowiązków akcjonariuszy, strategii zarządzania ryzykiem. Governance obejmuje m.in. zasady, procedury i polityki związane z etyką prowadzenia biznesu i compliance, przeciwdziałaniem korupcji, ochrony sygnalistów, aż po zasady i praktyki w zakresie ochrony danych interesariuszy oraz zapewnienia bezpieczeństwa cyfrowego. Litera “G” w ESG odnosi się zatem do czynników ładu korporacyjnego we wszystkich obszarach działania organizacji. Jakie wskaźniki natomiast mieszczą się w G, czyli governance? W jednym zdaniu ład korporacyjny można określić jako sposób, w który korporacja rządzi się i prowadzi działalność biznesową.
System naczyń połączonych
Kiedy firma mówi o zmniejszeniu emisji dwutlenku węgla, zrównoważonym gospodarowaniu zasobami wodnymi czy wdrożonych systemach obiegu zamkniętego, wiemy, że to elementy wpisujące się w literę E (environment), czyli aspekty związane z ochroną środowiska. Kiedy innym razem wymienia etyczne łańcuchy dostaw, wskaźnik równości wynagrodzeń czy inicjatywy na rzecz pracowników i lokalnych społeczności, przypisujemy je do litery S (social). Ład korporacyjny w ESG jest natomiast ramą dla pozostałych działań ESG, która zapewnia, że cele środowiskowe i społeczne są realizowane w sposób uczciwy i odpowiedzialny. Właśnie z tego powodu to, co mieści się w trzech literach: E, S i G – powinniśmy traktować całościowo. Z punktu widzenia organizacji, ESG to nie być przypadkowe, pojedyncze działania czy inicjatywy, takie jak akcja społeczna, wolontariat czy darowizna dla potrzebujących. Podchodząc strategicznie do skutecznego wdrażania zrównoważonego rozwoju do organizacji i jej działalności biznesowej powinniśmy pamiętać, że ESG przenikać będzie wszystkie szczeble i wszystkie obszary działania organizacji. Nasza uwaga w takim przypadku powinna skupiać się na zapewnieniu właściwego środowiska i odpowiednich narzędzi wzmacniających podejmowanie odpowiedzialnych decyzji inwestycyjnych, zrównoważonego zarządzania zasobami, naszymi relacjami z interesariuszami oraz budowanie transparentnych procesów. W tym kontekście widzimy, że dobrze ugruntowany governance nie tylko wspiera cele środowiskowe i społeczne, ale także zwiększa zaufanie do organizacji. Organizacje, które zachowują transparentność w swoich operacjach, finansach i procesach decyzyjnych, mają większe szanse na zdobycie zaufania interesariuszy, w tym inwestorów, klientów i pracowników[2]. Przejrzystość pomaga również zapobiegać niewłaściwym praktykom. Firmy, które ustanawiają skuteczne praktyki, polityki i procedury w zakresie ładu korporacyjnego, zazwyczaj mają zrównoważony rozwój dobrze zakorzeniony w swojej kulturze i organizacji. Co więcej, firmy, dla których priorytetem jest ład korporacyjny, zwykle osiągają lepsze wyniki finansowe, co utrzymuje i przyciąga inwestorów[3].
Skuteczniejsza ochrona przed ryzykiem
W świecie dynamicznych zmian interesariusze w coraz większym stopniu zwracają uwagę na to, w jaki sposób przedsiębiorstwa radzą sobie z zarządzaniem ryzykami związanymi ze zrównoważonym rozwojem. W miarę jak rośnie znaczenie ryzyk związanych z klimatem, zarówno inwestorzy, jak i organy regulacyjne kładą większy nacisk na to, czy przedsiębiorstwa uwzględniają tę grupę ryzyk w swoich ogólnych ramach zarządzania.
Bez właściwych procedur ładu korporacyjnego nie sposób skutecznie zarządzać ryzykami związanymi ze zrównoważonym rozwojem. Governance winno działać jak rodzaju tarcza ochronna przed kryzysami i nieprzewidywalnymi wydarzeniami, które mogą zniweczyć lata pracy nad zrównoważonym rozwojem. W praktyce oznacza to, że organizacja, która wdraża odpowiednie struktury zarządzania i zgodności, jest lepiej przygotowana na stawienie czoła wyzwaniom środowiskowym i społecznym.
Na przykład w branży finansowej wdrożenie odpowiednich procedur jest podstawą do tego, by móc kontrolować ryzyko ESG w portfelach kredytowych. Odwołując się do przykładu PFR TFI, mogę powiedzieć, że zarządzanie ryzykiem dla zrównoważonego rozwoju zostało włączone do całościowego systemu zarządzania ryzykiem. Zgodnie z przyjętymi regulacjami wewnętrznymi na poziomie zarządzanych funduszy ryzyka dla zrównoważonego rozwoju są uwzględnianie i identyfikowane podobnie jak inne ryzyka inwestycyjne.
Oczywiście, czynnikiem, który skłonił rynek do tego, by monitorować ryzyka ESG, były rekomendacje i regulacje europejskie. Pierwszym krokiem były wydane w 2017 r. rekomendacje TCFD, które spotkały się z szeroką akceptacją instytucji finansowych i stały się standardem zarządzania ryzykiem klimatycznym i ujawniania informacji na ten temat. Rekomendacje TCFD kładą nacisk na rolę zarządu i kadry zarządzającej w zarządzaniu ryzykami klimatycznymi, wprowadzając wymóg przejrzystości co do tego, jak zarząd nadzoruje i ocenia te ryzyka. Zarządy są więc zachęcane do integracji zagadnień klimatycznych z długoterminowymi strategiami, a także do regularnej oceny ich wpływu na działalność. Chociaż w Polsce rekomendacje TCFD jako takie nie zostały formalnie wdrożone do porządku prawnego, to unijna dyrektywa CSRD, która obowiązuje od początku tego roku, jest silnie inspirowana rekomendacjami TCFD. Dyrektywa CSRD wymaga od firm ujawniania informacji o procesach zarządzania ryzykiem i reagowania na nie. Co więcej, w przypadku zarządzających funduszami, ponad dwa lata temu weszło w życie rozporządzenie delegowane Komisji (2021/1255), które nakłada obowiązki w zakresie integracji czynników ESG (środowiskowych, społecznych i związanych z ładem korporacyjnym) w procesie doradztwa inwestycyjnego oraz zarządzania portfelami.
Od wyzwania do zaufania
Nie da się ukryć, że z perspektywy biznesu wymogi w obszarze ESG są postrzegane w kategorii dodatkowego obowiązku czy wyzwania. Otoczenie regulacyjne w obszarze ESG jest bardzo złożone, a nowe przepisy przybywają wręcz lawinowo, cześć z nich wzajemnie się zazębia, a co więcej są na tyle złożone, że w wielu przypadkach trwają dyskusje co do ich interpretacji i transpozycji do przepisów krajowych. Dobrym przykładem jest chociażby raportowanie ESG, gdzie obserwujemy, jak tworzy się praktyka rynku.
Rzetelne i udokumentowane informacje są kluczowe dla uzyskania zaufania inwestorów oraz pozyskania finansowania, więc w tym kontekście warto spojrzeć na realizację wymogów prawnych nie tylko jako wyzwanie dla obszaru governance w organizacji, ale jako pewnego rodzaju szansę. Ład korporacyjny może być mechanizmem umożliwiającym sprawowanie kontroli przez interesariuszy, poprzez zapewnienie przejrzystych struktur zarządzania. Przejrzystość – w tym raportowanie wynagrodzeń, skład zarządu i odpowiedzialność za zgodność z przepisami – ma fundamentalne znaczenie dla budowania trwałych relacji z otoczeniem biznesowym. Dzięki silnemu governance organizacja jest wiarygodna w swoich deklaracjach i działaniach ESG, co sprawia, że interesariusze są bardziej skłonni angażować się w jej projekty zrównoważonego rozwoju. Przełoży się to na długoterminową wartość finansową i reputacyjną, co w istocie realizuje kluczowy cel ESG. umożliwiający sprawowanie kontroli przez interesariuszy, poprzez przejrzyste struktury zarządzania. Przejrzystość – w tym raportowanie wynagrodzeń, skład zarządu i odpowiedzialność za zgodność z przepisami – ma fundamentalne znaczenie dla budowania trwałych relacji z otoczeniem biznesowym. Dzięki silnemu governance organizacja jest wiarygodna w swoich deklaracjach i działaniach ESG, co sprawia, że interesariusze są bardziej skłonni angażować się w jej projekty zrównoważonego rozwoju. Przekłada się to na długoterminową wartość finansową i reputacyjną, co w istocie realizuje kluczowy cel ESG.
Last but not least
Pod ostatnią literą akronimu ESG kryją się wszystkie aspekty zarządzania, które stanowią ramy funkcjonowania każdej organizacji. W kontekście ESG jest to wprowadzenie przejrzystych, etycznych i odpowiedzialnych praktyk. Działania te wprowadzają struktury zarządzania, które nie tylko pozwalają na realizację celów środowiskowych i społecznych, ale przede wszystkim ugruntowują zaufanie do organizacji. W ten sposób governance przenika wszystkie działania ESG i stanowi dla nich bazę. Bez uwzględnienia czynników zawartych w “G” działania odnoszące się do E i S są niepełne, a ich wiarygodność może być ograniczona. Solidny ład korporacyjny to nie tylko filar ESG; to jednocześnie kompas i ster, które prowadzą zrównoważone praktyki biznesowe w stronę odpowiedzialnej przyszłości.
Michał Żwirski
Dyrektor Biura Prawnego w PFR TFI, ekspert w dziedzinie prawa rynku kapitałowego, bankowego, korporacyjnego i gospodarczego. Z rynkiem finansowym związany od przeszło 18 lat. Doświadczenie zdobywał w nadzorze finansowym, kancelariach prawnych oraz instytucjach działających w sektorze publicznym i prywatnym. Interesuje się problematyką zrównoważonego rozwoju, jest zwolennikiem precyzyjnych zmian regulacyjnych.
[1] What is the ‘G’ in ESG? | S&P Global
[2] The Importance of the “G” in ESG
[3] The importance of governance within ESG – Simply Sustainable
