PGE Polska Grupa Energetyczna intensyfikuje działania na rzecz dekarbonizacji segmentu ciepłowniczego, mając przygotowanych do realizacji bądź już realizowanych 18 inwestycji w 12 lokalizacjach.
Proces „zazieleniania” sektora ciepłowniczego to element transformacji energetycznej
i konsekwencja regulacji wprowadzanych przez UE. Z uwagi na wyznaczone cele neutralności klimatycznej ma on dla Polski strategiczne znaczenie – mimo postępującej dekarbonizacji aktywów wytwórczych krajowe ciepłownictwo, zarówno systemowe, jak i niesystemowe, bazuje nadal na węglu, którego udział w źródłach ciepła wyniósł w zeszłym roku ponad 60 procent.
PGE na drodze do dekarbonizacji
PGE rozpoczęła kilka lat temu procesy inwestycyjne mające na celu sukcesywną dekarbonizację aktywów ciepłowniczych w kierunku niskoemisyjnym, a w perspektywie 2050 roku zeroemisyjnym.
Między 2018 a 2024 rokiem wydano na ten cel blisko 3,6 mld zł. W latach 2025-2029 wartość inwestycji Grupy zostanie co najmniej podwojona i sięgnie około 8-10 mld zł. Umożliwi to odejście od wytwarzania ciepła z węgla zarówno w systemach ciepłowniczych, których właścicielem jest PGE Energia Ciepła, jak i w systemach, w których PGE EC jest głównym dostawcą ciepła.
Inwestycje planowane i realizowane w ramach dekarbonizacji mają uwzględniać miks paliwowy zapewniający utrzymanie statusu efektywnego systemu ciepłowniczego. Istotny element transformacji to produkcja ciepła i energii elektrycznej w procesie wysokosprawnej kogeneracji gazowej. Gaz ziemny będzie stanowił paliwo przejściowe, zapewniające znaczącą redukcję emisji CO2, a także stabilność wytwarzania, ważną ze względu na bezpieczeństwo energetyczne dla odbiorców ciepła systemowego.
Nowe elektrociepłownie i źródła kogeneracyjne
Obecnie PGE przygotowuje do realizacji lub już realizuje 18 inwestycji ciepłowniczych w 12 lokalizacjach na terenie kraju.
W I półroczu tego roku ma być zakończona i przekazana do eksploatacji nowa gazowa elektrociepłownia EC Czechnica 2 o mocy cieplnej 315 MWt i elektrycznej 179 MWe
w podwrocławskich Siechnicach. Do końca czerwca zaplanowano także oddanie do użytku niskoemisyjnego źródła kogeneracyjnego w Elektrociepłowni Bydgoszcz II, należącej do PGE Energia Ciepła. Inwestycja obejmuje zabudowę pięciu agregatów kogeneracyjnych opartych na silnikach gazowych o mocy łącznej 52,6 MWe i 50,8 MWt oraz źródła rezerwowo-szczytowego (gazowego kotła wodnego, elektrodowego kotła wodnego oraz gazowej wytwornicy pary) o mocy łącznej ponad 70 MWt. Nowa jednostka wytwórcza w EC Bydgoszcz II zastąpi dwa wygaszane kotły węglowe. W lutym odbyła się już synchronizacja polegająca na połączeniu pierwszego agregatu z siecią elektroenergetyczną. Był to kluczowy etap prób i testów, po którym nastąpił rozruch umożliwiający osiągnięcie znamionowych parametrów mocy elektrycznej (wynoszącej ponad 10,5 MWe) oraz mocy cieplnej (ponad 10 MWt).
W II półroczu 2025 roku ma być z kolei przekazana do eksploatacji nowa druga linia Instalacji Termicznego Przetwarzania z Odzyskiem Energii w Elektrociepłowni Rzeszów.
Pionierskie inwestycje w technologię PTH
Oprócz inwestycji w nowe kotły gazowe i kogenerację bardzo ważnym elementem dekarbonizacyjnych działań PGE są inwestycje w instalacje OZE.
Plany na następne lata, związane z odnawialnymi źródła energii, obejmują zwłaszcza rozwijanie technologii power to heat (PTH), czyli przekształcania energii elektrycznej w ciepło, które może zostać udostępnione od razu lub trafić do systemu magazynowania.
Technologię PTH zastosowano z powodzeniem w krajach skandynawskich. W Polsce prekursorem elektryfikacji ciepłownictwa systemowego jest Grupa PGE, która uruchomiła trzy lata temu pierwszą instalację tego typu w Elektrociepłowni Gdańsk, należącej do spółki PGE Energia Ciepła. Powstała tam nowa kotłownia o mocy 130 MW z pierwszymi w Polsce kotłami elektrodowymi zasilanymi energią elektryczną o łącznej mocy 70 MWt. W 2024 roku, pracując na potrzeby ciepłownictwa, przyczyniły się one do zmniejszenia zużycia węgla i emisji CO2, wytwarzając dla mieszkańców Gdańska i Sopotu blisko 294 tys. GJ ciepła, co odpowiada zapotrzebowaniu ponad 10 tys. gospodarstw domowych.
Proces elektryfikacji aktywów ciepłowniczych obejmie także bydgoską Elektrociepłownię EC II, gdzie trwa już zabudowa jednego kotła elektrodowego o mocy 25 MWt. W planach są kolejne takie jednostki w innych lokalizacjach. Według specjalistów technologia PTH należy do rozwiązań, które przy odpowiednim zastosowaniu pozwolą na dekarbonizację systemów ciepłowniczych w Polsce w sposób efektywny ekonomicznie i akceptowalny dla końcowych odbiorców. Jej wdrażaniu sprzyjają ponadto stosunkowo niewielkie nakłady inwestycyjne wynoszące – w przypadku zabudowy kotłów elektrodowych — kilkaset tysięcy złotych na 1 MWt mocy zainstalowanej.
Ważne akumulatory i magazyny ciepła
Grupa PGE widzi w rozwoju OZE szansę na intensyfikację transformacji ciepłownictwa.
Jednym z rozwiązań, które ma wspierać dekarbonizację elektrociepłowni i transformację ciepłownictwa systemowego w kierunku nisko- i zeroemisyjnym w PGE jest budowa instalacji fotowoltaicznych. Będą one zasilały infrastrukturę systemów ciepłowniczych w miastach, zwiększając ich „zieloną” produkcję.
NFOŚiGW dofinansował już projekt „Budowa instalacji fotowoltaicznych w PGE Energia Ciepła S.A.” Zakłada on budowę łącznie 7 instalacji fotowoltaicznych o sumarycznej mocy elektrycznej 10,54 MWe w 6 elektrociepłowniach: Rzeszowie, Kielcach, Lublinie, Zgierzu, Bydgoszczy i Gorzowie Wielkopolskim. Wytworzona energia elektryczna będzie w 100 procentach wykorzystywana na potrzeby własne Oddziałów spółki i zastąpi energię pozyskiwaną w sposób konwencjonalny. Produkcja przyniesie korzyści środowisku i odbiorcom. W efekcie pozyskania energii z instalacji PV nastąpi bowiem redukcja emisji CO2 o 7220 ton rocznie, co odpowiada emisji ponad 800 domów jednorodzinnych ogrzewanych paliwami kopalnymi. W zeszłym roku z programu dofinansowania NFOŚiGW na budowę ogniw fotowoltaicznych o mocy 2.05 MWe skorzystała również zielonogórska elektrociepłownia należąca do Grupy PGE.
Warunkiem efektywnej pracy technologii OZE wykorzystywanych w ramach dekarbonizacji, w tym wielkoskalowych pomp ciepła, kotłów elektrodowych, instalacji na biomasę lub kolektorów słonecznych, ma być uzupełnienie układów wytwarzania o akumulator lub wielkoskalowy magazyn ciepła. Zwiększają one elastyczność systemów, a także optymalizują ich funkcjonowanie. PGE posiada już akumulatory ciepła w swoich elektrociepłowniach w Krakowie, Toruniu i Siechnicach. Dodatkowo prowadzi prace analityczne mające na celu określenie najlepszej pojemności akumulatorów lub wielkoskalowych magazynów ciepła we wszystkich jednostkach, w których posiada aktywa wytwórcze.
