Zachodzące na całym świecie zmiany klimatyczne spowodowały, że ochrona bioróżnorodności staje się jednym z ważniejszych wyzwań naszych czasów. Naturalną ostoją dzikiej przyrody w Polsce pozostają parki narodowe, które wspierają instytucje państwowe i firmy.
Parki narodowe w Polsce, powstające od lat 30. ubiegłego wieku, potrzebują dzisiaj nie tylko ściślejszej ochrony, lecz także nowoczesnych narzędzi badawczych i edukacji społecznej. Sojusznikiem w tych działaniach są nie tylko wyspecjalizowane instytucje publiczne związane z ochroną przyrody, ale również odpowiedzialny biznes.
Do podmiotów angażujących się aktywnie w pomoc dla parków narodowych należą od lat PGE Polska Grupa Energetyczna i Fundacja PGE. Przybiera ona różne formy – od finansowania projektów badawczych dotyczących np. zagrożonych gatunków, przez monitoring stanu roślin i populacji zwierząt, aż po akcje edukacyjne dla dzieci i młodzieży. Wsparcie obejmuje również prowadzenie badań naukowych przy planowaniu działań ochronnych oraz inicjatywy ukierunkowane na zachowanie bioróżnorodności.
Współpraca na rzecz bioróżnorodności
Jeden z głównych programów środowiskowych PGE to „Energia rytmu natury”, rozpoczęty w 2020 roku. W jego ramach Fundacja PGE i PGE realizują projekty wspierające ochronę przyrody w 14 Parkach Narodowych: Biebrzańskim, Wigierskim, Magurskim, Narwiańskim, Kampinoskim, Świętokrzyskim, Słowińskim, Roztoczańskim, Bieszczadzkim, Wolińskim, Bory Tucholskie i Tatrzańskim, a od tego roku również Gorczańskim oraz Wielkopolskim.
Współpraca ma na celu przede wszystkim ochronę unikalnych gatunków fauny i flory oraz poprawę stanu ekosystemów. Przykładem jest projekt „Monitorujemy przyrodę w Wielkopolskim Parku Narodowym – napędzamy ekologiczną przyszłość”, realizowany na terenach WPN zlokalizowanych nad Wartą, na południe od Poznania. Jego cel to stworzenie bazy lęgowej dla rybitwy czarnej i rybitwy rzecznej, które posiadają na tym obszarze zbyt mało naturalnych siedlisk umożliwiających bezpieczne gniazdowanie. W ramach projektu w parku powstanie specjalna pływająca platforma, chroniąca pisklęta, które będą mogły rozwijać się w optymalnych warunkach, bezpieczne od drapieżników i wahań poziomu wody.
Projekt obejmuje również monitoring borsuka europejskiego – największego w Polsce przedstawiciela rodziny łasicowatych – którego obserwacja, z racji aktywności po zmroku, wymaga specjalistycznych metod badawczych. Wsparcie Fundacji PGE i PGE umożliwi naukowcom z parku zakup nowoczesnego sprzętu: fotopułapek, termowizora i noktowizora, pozwalających na dokładne śledzenie aktywności zwierząt, analizę ich zachowań oraz określenie terytoriów osobniczych. Zebrane dane przyczynią się do lepszego poznania borsuka i skuteczniejszej ochrony jego siedlisk.
Inny projekt Fundacja PGE i PGE realizują wspólnie z Biebrzańskim Parkiem Narodowym na Podlasiu – najrozleglejszym parkiem narodowym, znanym z unikalnych bagien stanowiących największy tego typu obszar w kraju. Szczególną rolę na jego terytorium odgrywa bogaty świat ptaków. Pomoc PGE wesprze monitoring uszatki błotnej – bardzo rzadkiego gatunku sowy, dla którego optymalne środowisko lęgowe stanowią torfowiska doliny Biebrzy – oraz bociana czarnego. Populacja tego ptaka w BPN zmniejsza się z każdym rokiem, choć jest objęty w całej Polsce ścisłą ochroną, z ustanowionymi strefami ochronnymi wokół gniazd.
Edukacja w trosce o przyszłość
Równie dużą uwagę, jak do projektów w terenie, Fundacja PGE i PGE przywiązują do edukacji ekologicznej i działań uświadamiających społeczeństwu znaczenie ochrony środowiska. Dotyczy to zwłaszcza dzieci i młodzieży, do których adresowane są rozmaite programy np. „Junior Ranger”, „Bliżej Tatr” czy cykl filmów „Energia rytmu natury” popularyzujące w różnej formie, w przystępny i atrakcyjny sposób, wiedzę o przyrodzie.
Dzięki wsparciu Fundacji PGE i PGE swoją infrastrukturę edukacyjną rozwija Magurski Park Narodowy – usytuowany w sercu Beskidu Niskiego, na granicy województw małopolskiego i podkarpackiego. Latem park zaprasza rodziny oraz najmłodszych na bezpłatne spacery przyrodnicze, organizowane w ramach programu „Lato w MPN”, prowadzącego przez najciekawsze ścieżki edukacyjne. Na jego terenie znajduje się Ośrodek Edukacyjno-Muzealny im. Jana Szafrańskiego w Krempnej, którego część stanowi Ogród Dydaktyczny, zwany parkiem w pigułce. Oferuje on m.in. ogród sensoryczny, stanowiska wizualizujące siedliska Parku, budki lęgowe dla ptaków, a także liczne gatunki roślin, w tym gatunki rzadkie i chronione. Dzięki PGE wzbogaci się on o nowy innowacyjny element – interaktywną tablicę „Pompa Wodna”, która pozwoli zwiedzającym na lepsze zrozumienie znaczenia gospodarki wodnej i roli drzew w ekosystemie.
Kolejną jednostką współpracująca w zakresie edukacji z PGE jest Woliński Park Narodowy w Zachodniopomorskim – obejmujący część największej polskiej wyspy. W najbardziej intensywnym okresie turystycznym zostanie tam zorganizowany cykl zajęć „Aktywne wakacje z WPN”, umożliwiający uczestnikom pogłębienie wiedzy na temat ekologii i ochrony środowiska. Fundacja PGE i PGE pomagają również Gorczańskiemu Parkowi Narodowemu, położonemu w centralnym pasmie małopolskich Gorców. Dzięki nim Ośrodek Edukacyjny parku zyska zmodernizowaną wystawę przyrodniczą. Dioramy, które odgrywają kluczową rolę w edukacji osób z dysfunkcją wzroku, zostaną odnowione, uzupełnione o brakujące elementy, a także wzbogacone o nowe zestawy audioprzewodników.
Przyroda bliższa dzięki innowacjom
Fundacja PGE oraz PGE wspierają również badania naukowe na temat m.in. skutków zmian klimatycznych oraz wdrażania zrównoważonych rozwiązań dla terenów chronionych. Wśród nich znalazły się projekty dotyczące retencji wody, migracji płazów oraz monitoringu rzadkich gatunków.
Grupa promuje innowacyjną edukację ekologiczną – zarówno poprzez działania w parkach narodowych, jak i autorskie programy w mediach. Jednym z nich jest „Feder na tropie” emitowany m.in. na YouTube, gdzie znany dziennikarz Adam Feder przybliża widzom zwyczaje chronionych gatunków zwierząt występujących w poszczególnych parkach. W przypadku Biebrzańskiego Parku Narodowego był to łoś, a Bieszczadzkiego Parku Narodowego niedźwiedź brunatny, który spędza zimę w gawrach, zapadając w sen pozwalający przetrwać trudne warunki.
W plenerze dla środowiska
Okazję do angażowania się w ochronę przyrody stanowią także imprezy organizowane na łonie natury. Jedno z kluczowych działań Fundacji PGE i PGE to wspieranie plenerowych wydarzeń edukacyjnych, takich jak „Niedziela z Gorczańskim Parkiem Narodowym”, organizowana pod koniec sierpnia. W tym roku będzie ona poświęcona owadom zapylającym np. pszczołom, trzmielom i muchówkom, które odgrywają kluczową rolę w ekosystemach, umożliwiając rozmnażanie się roślin i wspierając tym samym bioróżnorodność. Ich uczestnicy będą mogli wziąć udział w warsztatach tworzenia domków dla owadów, malowaniu motywów przyrodniczych oraz innych aktywnościach ekologicznych.
Jesienią w parku odbędzie się z kolei „Święto buka”, pozwalające gościom zgłębić tajemnice gorczańskiego ekosystemu poprzez zadania terenowe. Dla dzieci i młodzieży spędzającej na tym terenie ferie zimowe przygotowano natomiast cykl kilkugodzinnych zajęć, obejmujących grę terenową, warsztaty edukacyjne i projekcję filmu o Gorczańskim Parku Narodowym.
Partnerstwo z naturą – wspólna odpowiedzialność
Działania na rzecz ochrony środowiska i edukacji społecznej, realizowane przez podmioty z Grupy PGE, mają na celu wspieranie ochrony przyrody i zwiększanie świadomości na temat znaczenia ekosystemów. Współpraca z parkami narodowymi jest jednocześnie przykładem długofalowego partnerstwa, które przynosi realne korzyści przyrodzie i społeczeństwu. Takie działania pomagają chronić unikalne gatunki fauny i flory oraz poprawiać stanu ekosystemów, stwarzając kolejnym pokoleniom szansę na poznanie bogactwa polskiej przyrody.
