Rozwój zrównoważonych form transportu oraz infrastruktury wspierającej ekologiczne rozwiązania w zakresie mobilności staje się priorytetem dla wielu społeczności lokalnych i miast na całym świecie. Już w 1987 roku w Raporcie Światowej Komisji ds. Środowiska i Rozwoju pojawiło się, wielokrotnie przywoływane na przestrzeni lat, zdanie: „zrównoważony rozwój to taki rozwój, w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być zaspokojone bez umniejszania szans przyszłych pokoleń na ich zaspokojenie”[1]. Jednym z kluczowych aspektów, który ma szansę przyczynić się do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju, jest zmiana myślenia o istniejących i przyszłych systemach parkingowych.
Nie potrzebuje dodatkowego wyjaśnienia stwierdzenie, że tradycyjny transport indywidualny, a więc oparty głównie na spalaniu paliw kopalnych i użytkowaniu samochodów przez osoby prywatne, generuje ogromne ilości zanieczyszczeń powietrza oraz negatywnie oddziałuje na jakość życia mieszkańców[2]. Wskutek wzrostu liczby pojazdów i ograniczonych zasobów miejsca na parkowanie powszechnym problemem związanym z transportem indywidualnym jest także zatłoczenie parkingów, a także zagęszczenie ruchu drogowego wokół parkingów. Aspekty te nie tylko utrudniają codzienne życie ludziom, ale mają też negatywny wpływ na środowisko, w którym żyją.
Przejście na bardziej ekologiczne formy parkowania może przyczynić się do zmniejszenia emisji CO2, ochrony terenów zielonych oraz poprawy jakości powietrza.
Czy da się zatem parkować w wygodny sposób, który nie stoi w opozycji do założeń zrównoważonego rozwoju miast?
Trudności związane z tradycyjnymi parkingami
Ambitne dążenia na rzecz zrównoważonego rozwoju oraz utrzymanie (i poprawa) komfortu życia mieszkańców miast zdają się znajdować nierzadko na dwóch opozycyjnych biegunach rozmów o przyszłości metropolii. Jednakże definicja zrównoważonego rozwoju, poza potrzebami gospodarczymi i środowiskowymi, uwzględnia także potrzeby społeczne, które powinny być realizowane z jednoczesnym poszanowaniem środowiska naturalnego. Oznacza to więc, że w ramach istniejących zasobów miast można dążyć do minimalizowania śladu węglowego w zakresie transportu indywidualnego, nie biorąc za zakładnika wygody codziennego życia kierowców. Jak? Odpowiedź jest prosta: to nowy, cyfrowy sposób myślenia o parkingach.
Liczne zalety cyfrowych parkingów dostrzega Piotr Welenc, ekspert ESG, współzałożyciel The Antifragility Institute, think tanku zrzeszającego profesjonalistów biznesowych i technologicznych z doświadczeniem w różnych dyscyplinach strategii i realizacji projektów opartych o nowoczesne technologie.
– Usługa parkingowa obejmująca aspekty zrównoważonego rozwoju przyczynia się nie tylko do wygody, szybkości i skuteczności w znalezieniu miejsca, ale zabezpiecza również funkcje społeczne, czyli de facto zwiększenie dostępności usługi parkingowej, zwłaszcza dla odbiorców dotkniętych jakimkolwiek stopniem wykluczenia społecznego, a także unikanie prób nieuiszczenia płatności za usługę – wylicza ekspert.
Jak zauważa, nowoczesne, zautomatyzowane systemy parkingowe realizują szerokie spektrum potrzeb. – Zielone parkingi nie ograniczają się do troski o indywidualny komfort odbiorcy usługi parkingowej, ale obejmują również zaspokojenie potrzeb społecznych i środowiskowych. To także mniejsza ilość spalonego paliwa, redukcja zanieczyszczeń i emisji spalin.
Zanim jednak przejdziemy do analizy tego, co mogą oferować parkingi pomyślane w sposób cyfrowy, zwróćmy uwagę na szereg wyzwań, które stawiają przed włodarzami miast tradycyjne parkingi.
- Ograniczone możliwości dla kierowców, korki i problemy ze znalezieniem postoju
Powszechnie spotykane parkingi charakteryzują się w dużej mierze manualnym systemem otwierania szlabanu, ograniczoną możliwością płatności kartą i brakiem opcji dokonywania opłat online. Na wiele tego typu obiektów przyjeżdża się z nadzieją (a nie pewnością) na znalezienie wolnego miejsca parkingowego, zwłaszcza w godzinach szczytu. Wiele tradycyjnych parkingów jest ponadto zlokalizowanych w miejscach nieoczywistych (np. w hotelach, na terenie obiektów sportowych) lub ukrytych – zwłaszcza z perspektywy kierowców odwiedzających daną lokalizację jedynie okazjonalnie).
- Emisja CO2 i inne zanieczyszczenia związane z dużą liczbą samochodów na tradycyjnych parkingach
Jednym z najważniejszych problemów związanych z eksploatacją tradycyjnych parkingów jest generowanie znacznych ilości zanieczyszczeń, przede wszystkim dwutlenku węgla (CO2), tlenków azotu (NOx) oraz cząsteczek stałych (PM). Substancje te, będące niepożądanym produktem pracy silników, zwłaszcza na wolnych obrotach podczas poszukiwania wolnych miejsc czy oczekiwania w kolejce przy szlabanach, przyczyniają się do powstawania smogu, kwaśnych deszczów, zmniejszenia tlenu w powietrzu, a w dalekiej perspektywie – do globalnego ocieplenia. Problem ten nasila się szczególnie w dużych aglomeracjach miejskich, gdzie gęstość tradycyjnych parkingów i liczba korzystających z nich pojazdów są największe.
- Utrata terenów zielonych na rzecz parkingu
Mnożenie nieoptymalnie użytkowanych przestrzeni parkingowych, zamiast lepszego wykorzystania istniejących zasobów, to codzienność wielu miast. Rozwój miejskiej infrastruktury parkingowej często odbywa się kosztem zagarniania zielonych przestrzeni, które pełnią kluczową funkcję w utrzymaniu równowagi ekologicznej, zapewnieniu miejsca dla lokalnej fauny i flory, a także w naturalnym zarządzaniu wodami opadowymi. Zastępowanie tych terenów asfaltem i betonem prowadzi do zwiększenia efektu miejskiej wyspy ciepła, ograniczenia biodywersyfikacji oraz pogorszenia ogólnej jakości życia w miastach.
Zielone przestrzenie nie są jednak niszczone jedynie przez infrastrukturę, ale także przez samych kierowców, którzy nierzadko zamieniają trawniki w parkingi. Tworzą oni koleiny, które w czasie deszczu stają się kałużami pełnymi błota. Nieprawidłowo zaparkowane samochody mają wpływ nie tylko na trawniki, ale również utrudniają pielęgnację roślinności i wykonywanie nowych nasadzeń.
Możliwości współczesnej technologii są gigantyczne – w teorii zdaje się oczywiste, że nowoczesne rozwiązania parkingowe mogą poprawić komfort życia zmotoryzowanych mieszkańców miast i przybliżyć metropolie do spełnienia wymogów zrównoważonego rozwoju. Jakie konkretne propozycje przedstawia w tym zakresie najnowsza myśl techniczna wierna ideałom koncepcji smart city?
Innowacyjne parkingi jako wsparcie zrównoważonego gospodarowania środowiskiem
Zmiana podejścia do istniejących i przyszłych systemów parkingowych na to oparte o nowoczesne technologie jest jednym z nadrzędnych działań, które ma szansę przyczynić się do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju. Czy i w jaki sposób aplikacje parkingowe oraz inteligentne systemy parkingowe mogą przyczynić się do spełniania wymogów ESG?
– Automatyzacja procesów demokratyzuje dostęp, usprawnia proces i polepsza doświadczenie nawet tak, wydawałoby się, prostej i intuicyjnej czynności jak parkowanie. Komfort ten wiąże z aspektami społecznymi, bardzo ważnymi z punktu widzenia ESG. Kierowcy i ich pasażerowie często korzystają z parkingów jako pacjenci szpitali, klienci sklepów wielkopowierzchniowych, podmioty biznesowe i gospodarcze. Ułatwienie prozaicznych czynności przekłada się na poprawę skuteczności w działaniu oraz redukcję napięcia zawodowego czy stresu – wyjaśnia Piotr Welenc.
Widać zatem, że powstawanie nowoczesnych parkingów to nie tylko obszar wspierający realizację środowiskowych celów ESG, ale także możliwość wprowadzania technologii przyjaznej człowiekowi oraz okazja do refleksji nad tym, w jakim kierunku chcemy projektować miasta przyszłości.
- Oprogramowanie parkingowe: ułatwienie dla administratorów i użytkowników obiektów
Nowoczesne oprogramowanie parkingowe to nie tylko narzędzie do zarządzania miejscami postojowymi, ale też platformy, które mogą znacznie usprawnić doświadczenia zarówno użytkowników, jak i administratorów obiektów. Systemy te oferują funkcje takie jak automatyczna rejestracja pojazdów, dynamiczne ustalanie cen czy zarządzanie dostępnością miejsc w czasie rzeczywistym. Przykładem takiego rozwiązania jest Naviparking Manager, oprogramowanie przeznaczone dla zarządców parkingów. Umożliwia ono dostęp do danych statystycznych obiektu, podgląd przeprowadzonych transakcji, a także przypisanie klientów do poszczególnych najemców miejsc parkingowych. Z powodzeniem zastosowano go m.in. na parkingach GTC Francuska Office Center w Katowicach, Forum w Gdańsku i hotelu Hampton by Hilton Mokotów w Warszawie. Dzięki funkcjonalnościom oferowanym przez nowoczesne oprogramowania możliwe jest nie tylko zwiększenie rentowności parkingów, ale też znaczna redukcja zatorów miejskich oraz emisji spalin poprzez minimalizowanie czasu poszukiwania wolnych miejsc.
B. Inteligentne parkingi wykorzystujące technologię IoT
Inteligentne parkingi wykorzystujące technologię Internet of Things (IoT, pl. Internet Rzeczy) to przyszłość zarządzania miejską infrastrukturą parkingową. Z czego składają się takie systemy tłumaczy Mateusz Włodarczyk z Naviparking, przedsiębiorstwa zajmującego się cyfryzacją parkingów, którego rozwiązania zastosowano w lokalizacjach takich jak GTC Globis Wrocław, Hampton by Hilton Mokotów, Mercure Warszawa Grand, Novotel Warszawa Centrum, stadion Legia Warszawa.
– Systemy IoT na parkingach to zestawy nowoczesnych urządzeń, które monitorują ruch i pozwalają rozpoznać model, kolor, a przede wszystkim tablice rejestracyjne pojazdu. Towarzyszy temu warstwa specjalnego oprogramowania – wyjaśnia specjalista. – Dzięki temu możliwa jest interpretacja danych, np. jak długo trwają postoje użytkowników, ile wynosi koszt danej usługi oraz czy dany pojazd może opuścić parking.
Jak argumentuje Mateusz Włodarczyk, parkingowe systemy IoT pozwalają kierowcom m.in. na szybkie rezerwowanie i opłacanie miejsc postojowych przez aplikacje. – Z kolei właściciele parkingów w ramach systemów IoT otrzymują przejrzyste i wielofunkcyjne dashboardy, umożliwiające śledzenie ruchu na parkingu, monitorowanie zajętości, modyfikowanie parametrów, jak i szybkie identyfikowanie potencjalnych problemów z płatnościami i wyjazdami – dodaje ekspert.
Systemy IoT na parkingach, takie jak te tworzone przez firmę Naviparking, mogą monitorować i analizować różnorodne dane w czasie rzeczywistym, w tym zajętość miejsc, ruch pojazdów czy warunki atmosferyczne. Umożliwia to nie tylko optymalizację zarządzania przestrzenią, ale również adaptację do bieżących potrzeb użytkowników i miasta, co jest szczególnie ważne w kontekście redukcji czasu poszukiwania miejsca parkingowego i minimalizowania emisji spalin związanych z krążeniem po obiekcie.
Jak zauważa Piotr Welenc, od wielu lat badania naukowe wykazują, że społeczne aspekty zrównoważonego rozwoju generują nieocenione wartości, które doceniamy, dopiero gdy są one zagrożone lub wystawione na brak optymalizacji. – Parkowanie jest tego fantastycznym przykładem. Sam korzystam z wielu aplikacji, które mi, jako kierowcy, ułatwiają życie. Jeżeli realizując cele życiowe, spędzamy w samochodzie dużo czasu, aplikacje takie jak Navipay z pewnością czynią go efektywniej wykorzystanym. Redukcja nerwów, stresu i pośpiechu z pewnością będzie skutkować ogólną poprawą bezpieczeństwa na drogach.
C. Cyfrowe parkingi jako huby nowych możliwości dla mieszkańców miast
Zmiana perspektywy w podejściu do przestrzeni parkingowej jest niezbędna dla przyszłości zrównoważonego rozwoju miast. Przemyślane projektowanie parkingów, które mogą służyć wielorakim celom (np. jako przestrzenie wspólne po godzinach szczytu), otwiera nowe możliwości dla społeczności miejskich. Parkingi tworzone w duchu smart city mogą służyć jako huby mobilności, czyli dedykowane lokalizacje, w których znajdują się gotowe do wypożyczenia środki zrównoważonego transportu – hulajnogi, rowery czy samochody.
Cyfryzacja to również sposób na zintegrowanie parkingów z zielonymi dachami, przestrzeniami do rekreacji czy punktami ładowania pojazdów elektrycznych, co przekłada się na większy komfort i lepszą jakość życia w mieście.
- Parkingi wielopoziomowe i podziemne
Parkingi wielopoziomowe są efektywnym rozwiązaniem na ograniczenie zajmowanej przestrzeni przy jednoczesnym zapewnieniu dużej liczby miejsc parkingowych. Poprzez zagospodarowanie przestrzeni w wymiarze wertykalnym na wielu poziomach, parkingi pozwalają zminimalizować utratę terenów zielonych oraz ograniczyć emisję CO2 poprzez zmniejszenie potrzebnej powierzchni na poziomie gruntu. Warto wspomnieć także o możliwości inwestycji w systemy zbierania wody deszczowej, które pozwalają na jej ponowne wykorzystanie np. do podlewania roślin lub mycia pojazdów. Zainstalowanie systemu zarządzania wodą opadową w połączeniu z wykorzystaniem materiałów budowlanych przyjaznych środowisku (takich jak drewno, cegła suszona i tynk na bazie gliny) znacząco przyczynia się już do zmniejszenia śladu węglowego budynku.
Podziemne parkingi to alternatywa dla parkingów tradycyjnych, zapewniająca utrzymanie harmonii i estetyki w przestrzeni publicznej. Umiejscowione pod placami, parkami czy nawet rzekami, pozwalają zachować i nawet powiększać miejskie tereny zielone, co jest nieocenione w zatłoczonych metropoliach. Dodatkową zaletą parkingów podziemnych jest ochrona pojazdów przed warunkami atmosferycznymi. Zabezpieczenie samochodu przed gradem, śniegiem i słońcem może pozwolić uniknąć w przyszłości kosztownych napraw lakierniczych.
- Wykorzystanie przestrzeni na dachach budynków do tworzenia parkingów
Wykorzystanie przestrzeni na dachach budynków jako miejsc parkingowych jest nowatorskim podejściem, które pozwala zaoszczędzić teren na poziomie gruntu. Parkingi na dachach to innowacyjne i efektywne zagospodarowanie przestrzeni, które może być kluczowe dla obszarów o wysokiej gęstości zabudowy. Umożliwiają one zwiększenie dostępnych miejsc parkingowych bez konieczności zajmowania nowej przestrzeni na ulicy. Taka forma parkingów może być szczególnie korzystna w przypadku budynków mieszkalnych, biurowych czy handlowych, gdzie istnieje zapotrzebowanie na miejsca parkingowe przy ograniczonej przestrzeni do zagospodarowania.
Połączenie wykorzystania przestrzeni na dachach budynków z cyfryzacją parkingu zastosowała firma Naviparking. Aplikacja Navipay, dzięki wykorzystaniu biletu cyfrowego zamiast jego papierowego odpowiednika, umożliwia wygodne opłacenie postoju w galerii handlowej Forum Gdańsk, a portal cyfrowyparking.pl oferuje usługi krótkoterminowej rezerwacji miejsca oraz zakupu pakietu abonamentowego gwarantującego długoterminowy wynajem miejsca parkingowego.
Korzyści z zielonych parkingów dla lokalnego środowiska
A. Redukcja emisji CO2 i innych zanieczyszczeń
Przejście na zielone parkingi przyczynia się do znaczącej redukcji emisji CO2 oraz innych szkodliwych zanieczyszczeń powietrza[3]. Dzięki zastosowaniu innowacyjnych rozwiązań parkingowych, takich jak parkingi inteligentne, wielopoziomowe czy podziemne, możliwe jest ograniczenie liczby pojazdów krążących w poszukiwaniu miejsca parkingowego. Cyfrowe parkingi mogą działać także jako katalizatory popularyzacji samochodów elektrycznych, gdyż często można na nich znaleźć stacje ładowania. To z kolei prowadzi do zmniejszenia emisji spalin oraz poprawy jakości powietrza w otoczeniu, co korzystnie wpływa na zdrowie mieszkańców oraz na środowisko naturalne.
B. Ochrona terenów zielonych
Zielone parkingi pozwalają na minimalizację utraty terenów zielonych[4] poprzez efektywne wykorzystanie dostępnej przestrzeni. Dzięki wykorzystaniu technologii IoT czy wykorzystaniu przestrzeni na dachach budynków możliwe jest zaoszczędzenie terenów miejskich oraz zachowanie cennych obszarów zielonych. To z kolei sprzyja ochronie bioróżnorodności, poprawie estetyki miejsca oraz zachowaniu terenów rekreacyjnych dla mieszkańców.
C. Zmniejszenie zatorów drogowych i poprawa przepływu ruchu
Zielone parkingi przyczyniają się do zmniejszenia zatorów drogowych oraz poprawy przepływu ruchu wokół obszarów parkingowych[5]. Dzięki zastosowaniu inteligentnych systemów zarządzania możliwe jest zminimalizowanie czasu poszukiwania miejsca parkingowego oraz redukcja liczby pojazdów krążących w poszukiwaniu wolnego miejsca. Płynny przepływ ruchu ma także bezpośredni wpływ na atrakcyjność komunikacji miejskiej[6], ponieważ autobusy nie przyjeżdżają z opóźnieniem wynikającym ze stania w korku, a informacja o dużym natężeniu ruchu w danym miejscu może zostać wykorzystana przy planowaniu rozkładu.
Cyfryzacja parkingów oraz promowanie transportu publicznego i środków transportu alternatywnych przynosi korzyści w postaci zmniejszenia ilości utraconej zieleni, skrócenia czasu podróży oraz poprawienia jakości życia mieszkańców poprzez ograniczenie zanieczyszczenia powietrza i natężenia hałasu.
Wyzwania i perspektywy dla rozwoju zielonych parkingów
A. Koszty implementacji innowacyjnych rozwiązań parkingowych
Jednym z głównych wyzwań dla rozwoju zielonych parkingów są wysokie koszty implementacji innowacyjnych rozwiązań parkingowych. Budowa parkingów wielopoziomowych, podziemnych czy inteligentnych wymaga znaczących nakładów finansowych na planowanie, projektowanie oraz budowę. Pomimo długoterminowych korzyści ekologicznych i społecznych, a także oszczędności wynikających z braku potrzeby zatrudnienia personelu do obsługi infrastruktury, inwestycje w zielone parkingi mogą stanowić wyzwanie dla budżetów lokalnych oraz prywatnych inwestorów.
Naprzeciw tym trudnościom staje Naviparking, którego usługa integracji parkingów PIS (ang. Parking Integration System) pozwala na zarządzanie parkingami znajdującymi się w różnych lokalizacjach. Oprogramowanie gwarantuje płynną komunikację między aplikacjami Naviparking a zewnętrznymi systemami zarządzania parkingami PMS (ang. Parking Management System). PIS umożliwia wymianę informacji między aplikacjami parkingowymi, systemami płatności, czujnikami parkowania i narzędziami nawigacyjnymi. Wykorzystanie PIS-u pozwala na ograniczenie kosztów implementacji nowych parkingów i czasu poświęconego na ich modernizowanie.
B. Adaptacja istniejących infrastruktur
Kolejne wyzwanie może stanowić adaptacja istniejących infrastruktur parkingowych do standardów zielonych parkingów. Wiele miast i społeczności posiada parkingi, które mogą wymagać modernizacji lub przebudowy, aby stać się bardziej ekologiczne i efektywne. Adaptacja istniejących infrastruktur nierzadko równa się znaczącym nakładom finansowym oraz zmianom w planach zagospodarowania przestrzennego.
C. Edukacja społeczna i promocja korzyści płynących z tworzenia zielonych parkingów
Kluczowym elementem promowania rozwoju zielonych parkingów jest edukacja społeczna i promocja korzyści związanych z takimi rozwiązaniami. To zadanie może stanowić trudność szczególnie w przypadku konieczności dotarcia do osób niekorzystających na co dzień ze smartfonów.
Promocja korzyści, które daje utworzenie zielonych parkingów, może okazać się kluczowa dla zmiany zachowań użytkowników oraz dla przyspieszenia transformacji infrastruktury parkingowej w kierunku bardziej zrównoważonych rozwiązań.
Rozwój zrównoważonych środków transportu oraz infrastruktury wspierającej ekologiczne rozwiązania w tym zakresie coraz powszechniej uznaje się za priorytet.
Transformacja i cyfryzacja systemów parkingowych staje się kluczowym obszarem wdrażania rozwiązań w kontekście smart city. Zielone parkingi pozwalają na redukcję emisji CO2, minimalizację utraty terenów zielonych i poprawę przepływu ruchu. Chociaż, jak w przypadku każdej innowacji, cyfryzacja parkingów niesie ze sobą liczne wyzwania, korzyści płynące z wykorzystania technologii w celu poprawy jakości życia mieszkańców i ochrony środowiska zdecydowanie przewyższają koszty.
Zrównoważone zarządzanie parkingami odgrywa istotną rolę w zwiększaniu mobilności miejskiej i podnoszeniu jakości życia. Włączając innowacyjne rozwiązania parkingowe do planów zrównoważonego gospodarowania lokalnym środowiskiem, miasta mogą sprostać wyzwaniom związanym z parkowaniem w sposób bardziej rentowny i skuteczny.
Joanna Nowak
Naviparking
Aby dowiedzieć się więcej na temat cyfrowych parkingów, wejdź na naviparking.com oraz cyfrowyparking.pl.
[1] Brundtland, G.H. (1987) Our Common Future: Report of the World Commission on Environment and Development. Geneva, UN-Dokument A/42/427. http://www.un-documents.net/ocf-ov.htm
[2] Wyszomirski, O. (2017). Zrównoważony rozwój transportu w miastach a jakość życia. Transport miejski i regionalny, (12), 27-32.
[3] Marcu, S. D., & Florea, A. (2018, September). Smart parking system-another way of sharing economy provided by private institutions. In 2018 Thirteenth International Conference on Digital Information Management (ICDIM) (pp. 18-23). IEEE.
[4] Erlwein, S., & Pauleit, S. (2021). Trade-offs between urban green space and densification: Balancing outdoor thermal comfort, mobility, and housing demand. Urban Planning, 6(1), 5-19.
[5] Huang, J., Liu, F., Lyu, Y., Peng, H., & Wang, X. (2022). Digital upgrade for parking zone, by parking assist system. Highlights in Science, Engineering and Technology, 23, 221-228.
[6] Bhouri, N., Mayorano, F. J., Lotito, P. A., Salem, H. H., & Lebacque, J. P. (2015). Public transport priority for multimodal urban traffic control. Cybernetics and Information Technologies, 15(5), 17-36.
